Ver West – Potsdam – Wannsee

Home » tips-voor-berlijn-reizigers » sightseeing » west

Geen stadsdeel van Berlijn, maar hoofdstad van de deelstaat Brandenburg. Booming city, steeds meer in trek als het Wassenaar van Berlijn. Mensen met veel geld gaan er wonen, prachtige huizen, lekker rustig in het groen. Hoogwaardig wetenschappelijk onderwijs, dus ook veel studenten.
Als je via de Wannsee naar Potsdam rijdt kom je over de beroemde Glienicker Brücke waar vroeger de spionnen werden uitgewisseld. In de studio’s van Babelsberg worden veel films geproduceerd. Rondleidingen mogelijk. Wel aardig.
Natuurlijk is Potsdam niet zo dynamisch als Berlijn, maar mooie stad, waar veel gebeurt qua stedebouwkundige ontwikkeling, zoals het fraai gerestaureerde Stadtschloss op de Alte Markt. Daar ook de nieuwste aanwinst, het Museum Barberini, prachtig gebouw en bijzondere collectie (voornamelijk impressionistische) schilderkunst, uit de particuliere verzameling van industrieel Plattner. (Let op: dinsdags gesloten.) Bovendien schitterende omgeving, met meren en kastelen, bossen etc. Die regio wordt Pruisisch Arkadie genoemd. Unesco werelderfgoed.

Schloss Sanssoucci: Terras-tuinen. Orangerie. Aan de andere kant van het grote park het prachtig gerestaureerde Neuer Palais. De moeite waard is Schloss Cecilienhof (lokatie van de conferentie van Potsdam: Roosevelt, Stalin en Churchill in zomer 1945).

Leuk om te zien: Holländisches Viertel, meer dan 130 bakstenen huisjes gebouwd in de 19e eeuw door Jan Bouman voor de Nederlandse ambachtslieden die aan de stadsuitbreiding werkten. Was geen succes overigens, slechts 22 Hollandse gezinnen kwamen. Permanent in de zorgen, woningen staan vaak leeg en winkeltjes en café’s sluiten.

Russische kolonie Alexandrovka is ook apart, keurvorst Frederik de Grote liet daar rond 1825 een twaalftal houten huizen bouwen voor de Russische zangers van een soldatenkoor. Die huizen staan er nog en in enkele ervan wonen nazaten van de Russen.

Wannsee

Strandbad Wannsee: Te bereiken via S-Bahnhof Wannsee of, nog dichterbij, S-Bahnhof Nikolassee. Heus strand, inclusief FKK (=naakt)strand, zeer populair bij de gays. Maar er zijn tientallen andere meren met stranden, zie internet. Als je de weg vervolgt en de ingang naar het Strandbad letterlijk links laat liggen, kom je na een minuut of tien bij de Wannsee-Terrassen, waar je heerlijk kunt zitten met hap en slokje, mooi uitzicht over het meer.

Haus der Wannseekonferenz Daar wird in 1942 de planmatige jodenmoord op touw gezet, o.l.v. Heydrich, Eichmann was secretaris. De heren waren er in nog geen twee uur mee klaar. Nu museum, in vrijwel authentieke staat, interessant en huiveringwekkend.

Villa Liebermann: Naast het Haus der Wannseekonferenz. Zomervilla van de joodse impressionist Max Liebermann. Veel mooi werk te zien. De weg heet Am Grossen Wannsee, als je doorloopt of doorrijdt kun je daar ook lekker zitten aan het water en wat drinken of eten bv bij Seehase.

– vanaf S-Bahnhof Wannsee kun je allerlei boottochtjes maken, zie internet.

Iets minder ver West

In Dahlem: klein maar mooi Brücke-museum: Duitse expressionisten (Kirchner; Nolde e.d.) van begin 20ste eeuw.

Grunewald: Bahnhof heeft simpel en indrukwekkend monument voor de weggevoerde joden, gedenkplaatjes op de bielzen: Mahnmal Gleis 17.

Olympia Stadion is ook heel bijzonder natuurlijk, geopend voor de Olympische spelen van 1936. Vlak daarbij is de Waldbühne, een prachtig openluchttheater in het bos, ook bedoeld voor partijbijeenkomsten van de heren Hitler, Goebbels etc. De beroemde Glockenturm staat er ook nog. Voor het WK voetbal in 2006 werd het stadion ingrijpend gerenoveerd.

In West-Charlottenburg ligt de Teufelsberg, met 114 m het hoogste punt van Berlijn. Hierop staat het voormalige afluisterstation van de Amerikanen. De Teufelsberg is gebouwd op een heuvel die gevuld is met het puin van de verwoeste stad na 1945. Hier werd het oostblok afgeluisterd en als de wind gunstig stond kon men zelfs berichten opvangen uit het oosten van de Sovjetunie en China. Pas in 1992 gingen de Amerikanen er weg. Met de S 5 naar S-Heerstrasse en dan nog een half uurtje lopen. Aardig uitje in de zomer. Groot dakterras, street art – van alles. Zie www.teufelsberg-berlin.de voor meer info, ook over rondleidingen en openingstijden.

In de buurt van S-Heerstrasse nog een andere attractie: het Georg Kolbe Museum (beeldhouwkunst, mooie villa) met leuk café K ernaast en mooie tuin erachter.

Schloss Charlottenburg voor de liefhebbers van kastelen en paleizen, fraai park om te wandelen en Orangerie voor lekker te zitten, binnen en buiten. Het paleis is te bezichtigen. Frederik de Grote (de in dit deel van Duitsland innig geliefde Friedrich II, oftewel der alte Fritz) heeft er gewoond, tot hij in het midden van de 18e eeuw naar Schloss Sanssouci in Potsdam verhuisde. In december aardige Kerstmarkt, een van de meer dan 60 markten in Berlijn.

Aan de andere kant van de fraaie Schlossstrasse ligt een bijzonder wijkje: Klausenerplatz-Kiez. Das Rote Viertel, heette het tijdens de nazi’s, want verzetshaard van socialisten en communisten. Onbeschadigd door de oorlog gekomen, dus mooie architectuur. Een echte Berlijnse Kiez, dat wil zeggen een buurt waar je alles vindt wat je nodig hebt, inclusief saamhorigheid, een dorpje op zich.

Als je de Kaiserdamm oversteekt, kom je in de Suarezstrasse, een paradijs voor antiekliefhebbers.

Berlijn is groen. Vlakbij, aan de Witzlebenplatz, begint de Lietzensee, fraai meertje met mooi park, het Bootshaus heeft leuk terras aan het water. Het nabij gelegen Mannstein en vooral het populaire Engelbecken zijn echte buurtrestaurants. Aan de overkant van het meer ligt Hotel Seehof, ouderwets sjiek, met heerlijk terras, soms wat slome bediening.

Winkelen in west:

West-Charlottenburg: Karl-August-Platz heeft op woensdag en zaterdag een aardige markt. De oudste voetgangerszone annex winkelstraat van heel Berlijn is de Wilmersdorfer Strasse. Gewoon gezellig. Ruim opgezet, terrasjes, veel winkels uit de bekende ketens maar ook de beroemde markthal annex sta-restaurant Rogacki, sinds 1928. (U-Bismarckstrasse). Verse en gerookte vis, gevogelte, vlees, kazen, en een typisch westberlijnse mix van klanten.

Gezellige horeca op de Stuttgarter Platz hoek Windscheidstrasse/Leonhardstrasse. Dichtbij S-Bahnhof Charlottenburg.

City West – Kurfürstendamm en omgeving

Winkelen, wandelen

Savignyplatz
Levendig is het gebied tussen Kurfürstendamm en Savignyplatz, het plein dat dooorsneden wordt door de Kantstrasse. Beeldend kunstenaar Armando woonde daar in de jaren voor de val van de Muur (aan de overkant van de Kantstrasse, boven de huidige Japanse woonwinkel). Hij woonde later in Potsdam, tot zijn overlijden.
Vermaarde boekhandel Marga Schoeller (sinds 1929) in de Knesebeckstrasse tussen kruising Mommsenstrasse en Savignyplatz, wordt beschreven in de roman Allerzielen van Cees Nooteboom, die ook in die buurt heeft gewoond.

Onder de bogen van Bahnhof Savignyplatz: mega kunst- en architectuurboekhandel Bücherbogen en daarnaast alweer een grote boekwinkel, de Autorenbuchhandlung en met aanpalend Literaturcafe.

In deze hele buurt bevinden zich zeer veel restaurants, zie hoofdstuk „Eten en drinken“.

Kurfürstendamm
Opgezet als een soort Champs Elysees (1886, door de Rijkskanselier Bismarck), maar eigenlijk meer Boulevard St Michel.
Had sterk te lijden van de opkomst van Mitte in de jaren negentig, maar inmiddels weer helemaal terug.
Chic is deze boulevard vanaf de Fasanenstrasse staduitwaarts (alle grote modehuizen) tot ongeveer de Leibnitzstrasse. Achter de Adenauer Platz begint een drukke winkelstraat, authentieke West-Berlijners: Wilmersdorfer Strasse.
Het mooi gerestaureerde Haus Cumberland, Kurfürstendamm 163-164 (tussen Bleibtreustrasse en Schlüterstrasse) herbergt fraaie modezaken en de uitbater van het prestigieuze Borchhardt in Mitte had er een schitterend art-deco café-restaurant geopend, genaamd Grosz (naar Georg Grosz, tekenaar-schilder in het vooroorlogse Berlijn), maar inmiddels is het restaurant gesloten. In de Ulandstrasse 173/174 zit een mooi koffiehuis, Berliner Kaffeerösterei, met fijne taarten, ook een fraaie koffiewinkel erbij.

De omgeving van Bahnhof Zoo, achter de Gedächtniskirche, krijgt een upgrade door ingrijpende bouwontwikkelingen aldaar. Investeerders hebben het her-ontdekt. De bioscoop Zoo Palast, tijdens de deling, is vooral intern prachtig gerenoveerd en mag opnieuw meedraaien in het jaarlijkse filmfestival de Berlinale (februari). Het Waldorf Astoria met 230 kamers, 5 sterren-plus, moet eveneens de uitstraling van de buurt opkrikken. Naast het Waldorf is een even hoog gebouw verrezen, 118 meter, Upper-West geheten, een toren met hotel (motel one, met meer dan 500 kamers) en kantoorruimten. Motel one heeft op de 10de verdieping een heerlijke rooftop lounge met terras, ondanks de vaak rommelige bediening een aanrader!

Het Bikinihaus achter de Gedächtniskirche, kantoorgebouw uit de jaren 50 en beschermd monument, is tot spectaculaire shopping mall gerenoveerd. Zeker gaan kijken. Winkels en horeca. Uitzicht op de apen in de dierentuin. Aanpalend ligt het designhotel 25hours, met de lift kun je naar de bovenste verdieping, alwaar het israelisch restaurant Neni en de Monkey Bar, nogal opgefokt, maar fijn terras en geweldig uitzicht.
Na de Gedächtniskirche begint de Tauentzienstrasse, de drukste winkelstraat van Berlijn. Minder chic dan de Kudamm, maar niet overal even ordinair, Saturn is heel fijn voor electronica-freaks, er zitten een paar H&M’s, Peek en Cloppenburg is een erg mooie zaak met alle merken kleding. De Japanse trendkledingzaak Uniqlo is goedkoop, leuke zaak, en erg populair bij jonge mensen.
Een MUST is natuurlijk vlakbij U-Bahnhof Wittenbergplatz het Kaufhaus des Westens oftewel KaDeWe, dat nu ingrijpend wordt verbouwd onder leiding van Rem Koolhaas, maar nog volop in bedrijf, ga vooral naar de 6e verdieping met de lekkernijen, tal van restaurants, oesterbarretjes e.d. Op 7e verdieping goedkoper zelfbedieningsrestaurant.

Ander prettig West

Bij velen onbekend, ten onrechte: het gedeelte van Wilmersdorf dat aan de andere kant van de Kudamm en Lietzenburger Strasse ligt, in het verlengde van de Fasanenstrasse/Meinekestrasse: Pfalzburger Strasse, Ludwigkirchplatz, Ludwigkirchstrasse, Pariser Strasse, Fasanenplatz e.o. Veel goede horeca en mooie winkeltjes.

Homoparadijs Schöneberg: al meer dan een eeuw vrijplaats van homo’s uit heel Europa. Christopher Isherwood, op wiens boek Goodbye to Berlin de musical Cabaret gebaseerd is, woonde op Nollendorfstrasse 17 tot de nazi’s aan de macht kwamen. Zwaar gebombardeerd, dus weinig meer over van die vooroorlogse glans, maar in enkele retrobars kan men nog die sfeer proeven, zoals Sally Bowles, Eisenacher Strasse 2, Stagger Lee, Nollendorfstrasse 27 en Green Door, Winterfeldtstrasse 50.

Erg mooi is Viktoria-Luise-Platz aan het gelijknamige U-Bahnhof (U4). De Winterfeldtplatz heeft een drukke markt op zaterdag. Ligt in een zeer levendige buurt, Maassenstrasse, Goltzstrasse, Akazienstrasse. De Nollendorfplatz met Motzstrasse en omgeving zijn wereldberoemd in homoland. In juni elk jaar druk bezocht Strassenfest voor queers, niet om zich aan de buitenwacht te presenteren, dus geen Gay Pride of CSD, maar om onder ons te zijn en te ijveren voor gelijke rechten. Zeer gezellig weekend, ondanks hetero’s die zich vergapen, trekt jaarlijks bijna een half miljoen bezoekers.
Rondom de Fuggerstrasse elk jaar in september het fetisch-fest: leer- en fetischgedoe van homo’s met mannen aan de lijn of aan kettingen. Alleen voor de echte liefhebbers en dat zijn er meestal zo’n 25.000.
Schöneberg heeft naar verluidt een zeer opwindend nachtleven, maar doorgaans niet bepaald geschikt voor de hetero. Zie voor info het queer magazine Siegessäule.
In de buurt: Aanrader is Weens koffiehuis Cafe Einstein (Stammhaus van alle andere Einstein-café’s in de stad) aan de Kurfürstenstrasse 58 (U Nollendorfplatz). Niet te verwarren met Kurfürstendamm! Geen prettige straat, veel jonge oosteuropese hoertjes. De Potsdamer Strasse die de Kurfürstenstrasse kruist daarentegen wordt steeds leuker, aparte winkels, galeries, simpele horeca, restaurants met michelinsterren, alles kleinschalig en multiculti.

Biergarten in West

Drie prettige Biergarten liggen in de Tiergarten (heeft niets te maken met de dierentuin, maar is het grote park in West-Berlijn dat van Charlottenburg naar de Brandenburger Tor loopt, waar de keurvorst graag op jacht ging).

Wandelen vanaf Bahnhof Zoo linksaf langs de ingang van de dierentuin (Zoo), richting Tiergarten (bordje fietsverkeer richting Mitte en Siegessäule), naar de aardige maar vrij kleine Biergarten aan de sluis, vandaar de naam:

Schleusenkrug
Als je doorloopt en het Landwehrkanaal oversteekt, moet je rechtsaf slaan en langs het kanaal blijven lopen bijna tot aan de volgende brug, voor die tijd ga je linksaf en dan bereik je mijn favoriete, uitgestrekte Biergarten:

Café am Neuen See
Wie niet het kanaal oversteekt maar aan de Zoo-kant van het Landwehrkanaal blijft, komt langs het eenvoudige monument voor Rosa Luxemburg op de plek waar zij (bijna?) dood in het kanaal is gegooid, deel van het dubbelmonument met Karl Liebknecht (zie hieronder) aan de oever van de Neuer See.
Hoe kom je bij Café am neuen See:
Vanaf S-Bahnhof Tiergarten de Strasse der 17. juni oversteken, het bos in richting grote informatiebord, begin van de Großer Weg. Je hebt het Landwehrkanaal dan aan je rechterhand en als je daarlangs blijft lopen, kom je langs het monument voor Karl Liebknecht die aan de oever doodgeschoten is.
Het meertje Neuer See zie je vanzelf opduiken aan je linkerhand, ga daar het bos in en wandel een paar honderd meter, dan kom je bij Café am neuen See. Lekkere flinterdunne pizza’s, worsten, bier, wijn, eenvoudige happen. Plaats voor 1000 mensen maar toch altijd rustig en prettige sfeer. Lange banken onder de bomen en aan het water. Op het terras word je bediend, grotere kaart.

Ook leuk: aan de kant van het S-Bahnstation Tiergarten (dus niet de Strasse der 17. Juni oversteken) naar café-rest. Giraffe, Klopstockweg.
Via S-Bahnhof Bellevue langs Bartningallee kom je bij de Akademie der Künste, Hanseatenweg, vaak interessant programma.

Teehaus
Vanuit dat S-Bahnhof kom je ook bij Schloss Bellevue, waar de president woont, en daarachter (ingang in de buurt van de Siegessäule, neem de Altonaer Strasse en ga vervolgens rechtsaf het park in) ligt het bijzonder aardige Teehaus im Englischen Garten, een Biergarten annex fraai restaurant. Ook te bereiken met bus 100 (uitstappen bij Schloss Bellevue) of U9 Hansaplatz en dan de Altonaer Strasse des 17. Juni aflopen richting Siegessäule.

Tussen het Kanzleramt en aan de andere kant het Hauptbahnhof een andere leuk restaurant met Biergarten, aan de Spree: Zollpackhof. al sinds 1700 een plek waar de Berlijners een biertje kwamen drinken en een simpele doch voedzame maaltijd.

Fischerhütte
Ook een mooie en sjieke Biergarten, maar flink eind weg, aan de Schlachtensee, de rand van Grunewald, (lopen vanaf eindpunt U3 Krumme Lanke, of wandelen vanaf S-bahhof Schlachtensee) kun je zwemmen en lekker eten in het restaurant van het befaamde wijnhuis Lutter und Wegner: Fischerhütte.